Mu nkola z’amakolero, obukuumi bukulu nnyo. Ekimu ku bintu ebikulu ebitasobola kubuusibwa maaso bwe bukuumi bwa hoosi y’amazzi. Hose zino zivunaanyizibwa ku kutambuza amaanyi g’amazzi, ekizifuula ebitundu ebikulu mu makolero ag’enjawulo. Naye bwe kiba nga tekirabirira bulungi oba singa obukuumi bulagajjalirwa, hoosi z’amazzi zisobola okuleeta obulabe obw’amaanyi, omuli okukulukuta, okubutuka, n’obubenje. Wano we wava ebiyungo by’amazzi. Ebiyungo by’amazzi bye byuma ebiwa okutambuza amaanyi amalungi era mu ngeri ennungi wakati wa yingini n’enkola y’amazzi, ebikakasa nti bikola bulungi. Zikola ng’ekiziyiza eky’obukuumi, nga zinyiga emigugu gy’okukuba n’okuziyiza okukulukuta kwa puleesa okw’amangu okuyinza okwonoona hoosi. Nga tuyingizaamu ebiyungo by’amazzi mu nkola z’amazzi, amakolero gasobola okutumbula enkola z’obukuumi, okukendeeza ku budde bw’okuyimirira, n’okulongoosa enkola y’emirimu okutwalira awamu. Mu kiwandiiko kino, tujja kugenda mu maaso n’okubunyisa obukulu bw’obukuumi bwa hoosi z’amazzi n’omulimu omukulu ennyo ebiyungo by’amazzi bye bikola mu kulaba ng’emirimu gy’amakolero gikola bulungi era nga gikola bulungi.
Okutegeera hoosi z’amazzi .
Hoses ki ez’amazzi n’amakulu gazo mu kutambuza amaanyi g’amazzi .
Hose z’amazzi kitundu kikulu nnyo mu nkola z’amazzi, ezikozesebwa okutambuza amaanyi okuyita mu kutambula kw’amazzi aganyigirizibwa. Hose zino zibeera ttanka ezikyukakyuka ezikoleddwa mu kapiira akakolebwa oba ebintu ebibuguma, nga binywezeddwa n’ebiwuzi ebingi eby’ebiwuzi eby’amaanyi ennyo oba waya z’ebyuma. Zikoleddwa okugumira puleesa n’ebbugumu, okusobozesa okutambuza amazzi g’amazzi okuva mu kitundu ekimu okudda mu kirala munda mu nkola y’amazzi.
Amakulu ga hoosi z’amazzi gali mu busobozi bwazo okutambuza amaanyi g’amazzi mu ngeri ennungi era eyeesigika. Zikola nga obulamu bw’enkola z’amazzi, ekisobozesa okukyusa amaanyi okuva mu nsibuko y’amasannyalaze okutuuka ku bikozesebwa oba mmotoka z’amazzi. Awatali hoosi za mazzi, amaanyi agakolebwa ppampu oba yingini ez’amazzi gandifuuliddwa nga tegalina mugaso, kubanga tewandibaddewo ngeri ya kugatambuza mu kifo ky’oyagala.
Enkozesa n’amakolero aga bulijjo nga muno nga bakozesa hoosi z’amazzi .
Hose z’amazzi zifuna enkozesa ennene mu makolero ag’enjawulo n’okukozesebwa olw’obusobozi bwazo obw’enjawulo n’okuwangaala. Ekimu ku bisinga okukozesebwa mu kukola ‘hydraulic hoses’ kiri mu byuma ebizimba, gamba ng’ebyuma ebisima, bbaalu, ne crane. Ebyuma bino ebizito byesigamye ku nkola z’amazzi okukola emirimu ng’okusitula emigugu eminene, okusima, n’okusika, ne hoosi z’amazzi zikola kinene nnyo mu kutambuza amaanyi ageetaagisa eri ssilindala z’amazzi.
Amakolero amalala nga hoosi z’amazzi zikozesebwa nnyo bye by’obulimi. Tulakita n’ebyuma ebirala eby’obulimi bitera okuyingizaamu enkola z’amazzi okukola ebiyungo nga looda, enkumbi, n’ebintu ebikungula. Hose z’amazzi zikakasa nti ebyuma bino bikola bulungi era bulungi, ekisobozesa abalimi okwongera ku bibala n’okukendeeza ku mirimu gy’emikono.
Amakolero g’emmotoka kitundu kirala nga hoosi z’amazzi teziyinza kwetaagisa. Zikozesebwa mu bitundu by’emmotoka eby’enjawulo, omuli enkola ya power steering, enkola za buleeki, n’enkola z’okuyimirizaawo. Hose z’amazzi zisobozesa okufuga okutuufu n’okutambuza obulungi amazzi g’amazzi, okukakasa okukola obulungi n’obukuumi ku luguudo.
Ng’oggyeeko amakolero gano, hoosi z’amazzi nazo zikozesebwa mu by’amakolero, eby’okusima eby’omu bbanga, n’eby’ennyanja. Mu kukola, enkola z’amazzi zikozesebwa mu byuma, ebyuma ebikwata ebintu, ne layini ezikuŋŋaanya. Mu kusima eby’obugagga eby’omu ttaka, hoosi z’amazzi zikozesebwa mu byuma ebikola emirimu egy’amaanyi okusima, okumenya, n’okutambuza ebintu. Amakolero g’omu bbanga n’aga nnyanja geesigamye ku nkola z’amazzi okusobola okukola ebyuma ebigenda okukka ennyonyi, emmeeri ezisimba emmeeri, n’okufuga.
Obulabe n’obulabe obuyinza okubaawo obukwatagana n’okulemererwa kwa hoosi y’amazzi .
Wadde nga hoosi z’amazzi zikoleddwa okusobola okugumira puleesa eya waggulu n’embeera ezisukkiridde, tezirina buzibu bwa kulemererwa. Okulemererwa kwa hoosi z’amazzi kuyinza okuba n’ebivaamu eby’amaanyi, okuleeta obulabe ku byombi obukuumi bw’abantu n’obulungi bw’ebyuma. Kikulu nnyo okutegeera n’okukola ku bulabe buno obuyinza okubaawo okukakasa obukuumi bwa hoosi z’amazzi.
Ekimu ku bulabe obusookerwako obukwatagana n’okulemererwa kwa hoosi z’amazzi kwe kufulumya amazzi aga puleesa. Singa hoosi y’amazzi ekutuka oba n’efuna amazzi agakulukuta, okufulumya amazzi aga puleesa ennyingi mu bwangu kiyinza okuleeta obuvune obw’amaanyi eri abakozi abali okumpi. Amaanyi g’amazzi gayinza okuleeta okukutuka, okwokya, oba n’okukoona abantu ssekinnoomu ku bbalansi. N’olwekyo, kyetaagisa nnyo okwekebejja obuuma obuyitibwa ‘hydraulic hoses’ buli kiseera okulaba oba olina obubonero bw’okwambala, okwonooneka oba okuvunda n’okyusa amangu ddala okuziyiza okulemererwa okw’akatyabaga.
Obulabe obulala obw’okulemererwa kwa hoosi z’amazzi bwe buyinza bw’omuliro oba okubwatuka. Amazzi g’amazzi gatera okukwata omuliro, era singa gakwatagana n’ensibuko y’okukuma omuliro, gasobola okukuma omuliro ne galeeta omuliro. Kino kiyinza okuba eky’obulabe naddala mu makolero enkola z’amazzi mwe zikozesebwa okumpi n’ensibuko z’ebbugumu oba ebintu ebiyinza okwokya. Enkola ezimala ez’obukuumi bw’omuliro, gamba ng’okuyisa obulungi hoosi, okuziyira, n’okukozesa amazzi g’amazzi agaziyiza omuliro, zirina okuteekebwa mu nkola okukendeeza ku bulabe bw’obubenje bw’omuliro.
Okugatta ku ekyo, okulemererwa kwa hoosi z’amazzi kuyinza okuvaamu okufiirwa ebivaamu n’okumalawo ssente nnyingi. Hose y’amazzi bw’eremererwa, ebyuma oba ebyuma ebikoseddwa bifuuka ebitakola okutuusa nga hoosi eddabiriziddwa oba okukyusibwa. Kino kiyinza okuvaako okulwawo okukola ebintu, okusubwa ennaku z’omwezi, n’okufiirwa ssente mu bizinensi. Okuddaabiriza buli kiseera, omuli okwekebejja, okukyusa eddagala, n’okugiteeka obulungi, kiyinza okuyamba okukendeeza ku bulabe bw’okulemererwa kwa hoosi z’amazzi n’okukendeeza ku budde bw’okuyimirira.
Enyanjula mu biyungo by'amazzi .
Ebiyungo by’amazzi n’ekigendererwa kyabyo mu nkola z’amazzi .
Ebiyungo by’amazzi bikozesebwa bya makanika ebikozesebwa mu nkola z’amazzi okutambuza amaanyi okuva mu kikondo ekimu okudda ku kirala. Zitera okukozesebwa mu mirimu egy’enjawulo egy’amakolero nga torque yeetaaga okukyusibwa obulungi era mu ngeri ennungi. Ekigendererwa ekikulu eky’ebiyungo by’amazzi kwe kuwa ekiyungo ekikyukakyuka wakati w’ebikondo ebiyingizibwa n’ebifuluma, ekisobozesa okutambuza amaanyi ate nga kikendeeza ku kukuba n’okukankana. Okwawukana ku bika ebirala eby’ebiyungo, ebiyungo by’amazzi bikozesa amazzi g’amazzi okutambuza ttooki, ekizifuula ennungi mu nkola ezeetaaga okutambuza amaanyi amalungi era agafugibwa.
Omusingi omukulu ogw’okukola ogw’ebiyungo by’amazzi .
Omusingi omukulu ogw’okukola ogw’ebiyungo by’amazzi guzingiramu enkolagana wakati w’ebitundu ebivuga n’ebivugibwa. Ekitundu ekivuga, ekitera okuba yingini oba mmotoka, kiyungibwa ku kikondo ekiyingiza eky’okuyungibwa kw’amazzi. Ekitundu ekivugibwa, nga ppampu oba ggiya, kiyungibwa ku kikondo ekifuluma. Munda mu kiyungo ky’amazzi, mulimu ebitundu bibiri ebikulu: impeller ne turbine.
Ekiwujjo kiteekebwa ku kikondo ekiyingiza era kivunaanyizibwa ku kukola okutambula kw’amazzi g’amazzi. Nga ekiwujjo kikyuka, kikola empalirizo ya centrifugal esitula amazzi okutuuka ku ttabiini. Turbine, esimbibwa ku kikondo ekifuluma, efuna okukulukuta kw’amazzi okuva mu impeller era ekyusa amaanyi gaayo ag’ekiddukano okufuuka amasoboza ag’ebyuma, bwe kityo ne kivuga ekikondo ekifuluma.
Ekiyungo ky’amazzi era kirimu ekitundu eky’okusatu ekiyitibwa stator, ekiteekebwa wakati wa impeller ne turbine. Stator ekyusa okutambula kw’amazzi agava mu ttabiini okudda ku impeller, n’ayongera ku bulungibwansi bw’okuyungibwa. Okukulukuta kuno okw’amazzi okutambula wakati wa impeller ne turbine kusobozesa okutambuza amaanyi okuseeneekerevu era mpolampola, okuziyiza okusannyalala oba okutikka okusukkiridde okw’amangu ku nkola.
Ebitundu ebikulu n’emirimu gyabyo munda mu kuyungibwa kw’amazzi .
1. Impeller: Impeller kye kitundu ekivuga eky’okuyungibwa kw’amazzi era kivunaanyizibwa ku kukola okutambula kw’amazzi g’amazzi. Kitera okukolebwa nga kiriko ebiwujjo ebikoonagana ebyanguya amazzi, ne bikola empalirizo ya centrifugal. Omulimu gwa impeller kwe kutambuza amaanyi g’okuyingiza eri amazzi n’okugasitula okutuuka ku ttabiini.
2. Turbine: Turbine kye kitundu ekivugibwa eky’okuyungibwa kw’amazzi era kifuna okukulukuta kw’amazzi okuva mu impeller. Ekoleddwa okukyusa amaanyi g’amazzi ag’ekiddukano okufuuka amasoboza ag’ebyuma, ekivuga ekikondo ekifuluma. Omulimu gwa ttabiini kwe kutambuza amaanyi okuva mu mazzi okutuuka ku kitundu ekivugibwa, gamba nga ppampu oba ggiya.
3. Stator: Stator kitundu ekiyimiridde ekiteekeddwa wakati wa impeller ne turbine. Omulimu gwayo omukulu kwe kukyusa okutambula kw’amazzi agava mu ttabiini okudda ku kiwujjo. Nga ekyusa amazzi, sitata eyongera ku bulungibwansi bw’okuyunga kw’amazzi, okukakasa okutambuza amaanyi okulungi era okutambula obutasalako. Era kiyamba okukendeeza ku buzibu n’okulongoosa omutindo gw’okuyungibwa okutwalira awamu.
Omulimu gw'okuyungibwa kw'amazzi mu bukuumi bwa hoosi y'amazzi .
Engeri ebiyungo ebikulukutamu amazzi gye bikolamu ng’ebyuma ebikuuma amazzi agakola amazzi .
Ebiyungo by’amazzi bikola kinene nnyo mu kulaba ng’obukuumi bwa hoosi z’amazzi. Ebyuma bino ebiyiiya bikoleddwa okukuuma hoosi okuva ku bulabe obw’enjawulo obuyinza okubaawo, bwe bityo ne byongera ku bulamu bwabyo n’okukendeeza ku bulabe bw’obubenje. Nga tutegeera engeri ebiyungo ebikulukutamu amazzi gye bikolamu ng’ebyuma ebikuuma, tusobola okusiima obukulu bwabyo mu kukuuma obukuumi bwa hoosi z’amazzi.
Emigaso gy’okukozesa ebiyungo by’amazzi mu ngeri y’obukuumi n’omutindo .
Ekimu ku birungi ebikulu ebiri mu kukozesa ebiyungo by’amazzi kwe kwongera obukuumi bwe biwa. Ebyuma bino bikola nga buffer wakati wa yingini n’enkola y’amazzi, ne binyiga shock n’okukendeeza ku buzibu obuva ku puleesa ey’amangu. Kino kiyamba okuziyiza okwonooneka kwa hoosi z’amazzi, eziyinza okubaawo olw’amaanyi agasukkiridde oba enkyukakyuka ez’amangu mu kutambula kw’amazzi.
Ebikwatagana n’amazzi nabyo biyamba okulongoosa omutindo nga bikakasa nti amasannyalaze gatambuza bulungi. Zisobozesa okutandika mpolampola n’okufuga okwanguya ebyuma, okuziyiza okuwuuma okw’amangu okuyinza okusika oba okukutula hoosi z’amazzi. Okutambuza amaanyi kuno okufugibwa tekukoma ku kwongera ku bulungibwansi bw’enkola okutwalira awamu wabula era kukendeeza ku kwambala ku hoosi, ekivaako okuwangaala okweyongera n’okukendeeza ku ssente z’okuddaabiriza.
Ebintu eby’enjawulo eby’obukuumi n’enkola eziteekeddwa mu biyungo by’amazzi .
Ebiyungo by’amazzi birimu ebintu ebiwerako eby’obukuumi n’enkola ezongera okutumbula obukuumi bwa hoosi z’amazzi. Ekimu ku bintu ng’ebyo ye nkola y’okukuuma omugugu ogusukkiridde. Mu mbeera y’okweyongera kw’omugugu oba torque ey’amangu, okuyungibwa kw’amazzi kuggya yingini mu nkola y’amazzi mu ngeri ey’otoma, ne kiziyiza okwonooneka kwa hoosi n’ebyuma byombi. Obukuumi buno bukulu nnyo naddala mu nkola nga emigugu eminene oba enkyukakyuka ez’amangu mu mbeera y’okukola gye zitera okubaawo.
Enkola endala ey’obukuumi esangibwa mu biyungo by’amazzi y’enkola y’okulondoola ebbugumu. Ebbugumu erisukkiridde liyinza okuba ery’obulabe eri hoosi z’amazzi, ekizireetera okunafuwa oba n’okusaanuuka. Ebiyungo by’amazzi biriko sensa z’ebbugumu ezizuula ebbugumu eritali lya bulijjo ne litandika okuggala enkola eno mu ngeri ey’otoma. Enkola eno ey’okukola (proactive measure) eziyiza okubuguma okusukkiridde n’okugwa kwa hoosi okuyinza okubaawo, okukakasa obukuumi bw’ebyuma byombi n’abaddukanya emirimu.
Ekirala, ebiyungo by’amazzi bikolebwa nga biriko obusobozi bw’okunyiga mu kuzimba. Zisobola okukendeeza ku kukankana n’okukankana ebiyinza okubaawo nga bikola, ekikendeeza ku situleesi ekolebwa ku hoosi z’amazzi. Ekintu kino kya mugaso nnyo mu nkola ebyuma we bitera okutandika n’okuyimirira oba okukolera mu mbeera ezitali nnungi. Nga tukendeeza ku buzibu obuva mu kukankana, ebiyungo by’amazzi biyamba okukuuma obulungi bwa hoosi, okuziyiza okwambala nga bukyali n’okukulukuta okuyinza okubaawo.
Ebikulu Ebirina Okulowoozebwako mu kukola dizayini .
Ebika by’ebiyungo by’amazzi eby’enjawulo ebiri ku katale .
Ebiyungo by’amazzi bye bitundu ebikulu mu nkola z’amazzi, ebiwa enkola eyesigika era ennungamu ey’okutambuza amaanyi wakati wa mmotoka n’ebyuma ebivugibwa. Waliwo ebika by’ebiyungo by’amazzi ebiwerako ebisangibwa ku katale, nga buli kimu kirina ebintu byakyo eby’enjawulo n’ebirungi.
1. Constant-Fill Fluid Couplings : Ekika kino eky’okuyungibwa kw’amazzi kirina omuwendo ogugere ogw’amazzi munda, ekisigala nga tekikyukakyuka awatali kulowooza ku mbeera y’okukola. Kirimu ekiwujjo, ttabiini n’ekisenge ekijjudde amazzi. Impeller bw’ekyuka, ekola okutambula kw’amazzi agavuga ttabiini, amaanyi agatambuza. Constant-fill fluid couplings nnyangu mu dizayini era ziwa smooth and gradual acceleration, ekizifuula ezisaanira okukozesebwa awali emigugu gy’okukuba kwetaaga okukendeezebwa.
2. Ebiyungo by’amazzi ebikyukakyuka : Okwawukana ku biyungo by’amazzi ebijjuza ebitali bikyukakyuka, ebiyungo ebikyukakyuka ebijjuza bisobozesa obungi bw’amazzi agali munda okukyuka okusinziira ku mbeera z’okukola. Balina ssikopu ezimbiddwaamu etereeza amazzi mu ngeri ey’otoma, n’elongoosa obulungi bw’okutambuza amasannyalaze. Ebiyungo ebikyukakyuka (variable-fill couplings) birungi nnyo eri enkola nga omugugu n’embiro byawukana nnyo, kubanga bisobola okukwatagana n’embeera ezikyukakyuka n’okuwa okutambuza amaanyi okulungi.
3. Delayed-Fill Fluid Couplings : Ekika kino eky’okuyungibwa kw’amazzi kikoleddwa okuwa entandikwa efugibwa ebyuma ebivugibwa. Kirina ekisenge ekilwawo okujjuza ekijjula mpolampola amazzi mu kiseera ky’okutandika, ekisobozesa okwanguwa okugonvu era okufugibwa. Ebiyungo by’amazzi agalwawo okujjuza bitera okukozesebwa mu nkola ng’ebyuma ebivugibwa byetaaga okutandika okugonvu, gamba ng’enkola z’okutambuza oba ebimenya.
Ensonga z’olina okulowoozaako nga olondawo okuyungibwa kw’amazzi okusobola okukozesebwa mu ngeri eyenjawulo .
Nga olondawo okuyungibwa kw’amazzi okusobola okukozesebwa mu ngeri eyenjawulo, waliwo ebintu ebikulu ebiwerako ebyetaaga okulowoozebwako okukakasa nti bikola bulungi n’obukuumi.
1. Amaanyi ne torque ebyetaago : Amaanyi ne torque ebyetaago by’ebyuma ebivugibwa bikola kinene nnyo mu kusalawo okuyungibwa kw’amazzi okutuufu. Kikulu nnyo okulonda ekiyungo ky’amazzi ekisobola okukwata amaanyi agasinga obunene ne torque agafuluma mu mmotoka ate nga gawa emiwaatwa egimala egy’obukuumi.
2. Operating speed range : Operating speed range ya fluid coupling erina okukwatagana n’ebyetaago by’okukozesa. Kikulu okulowooza ku sipiidi entono n’ezo ezisinga obunene okukakasa nti zikola bulungi n’okuziyiza okwonooneka kwonna okuyinza okubaawo ku kuyungibwa oba ebyuma.
3. Embeera y’obutonde : Embeera y’obutonde bw’ensi mu kuyungibwa kw’amazzi nazo zeetaaga okutunuulirwa. Ensonga nga ebbugumu, obunnyogovu, n’okubeerawo kw’obucaafu bisobola okukosa omulimu n’obulamu bw’okuyungibwa. Kikulu nnyo okulonda ekiyungo ky’amazzi ekikoleddwa okugumira embeera z’obutonde ezenjawulo ez’okukozesa.
4. Ebifo ebikoma : Ekifo ekiriwo okuteeka ekiyungo ky’amazzi kisaana okulowoozebwako, kubanga ebiyungo ebimu biyinza okwetaaga enteekateeka endala ey’okufulumya oba okuteeka. Kikulu okukakasa nti okuyungibwa kw’amazzi okulondeddwa kuyinza okwanguyirwa okugattibwa mu nkola eriwo nga tewali buzibu bwonna bwa kifo.
Obukulu bw’okuteeka n’okulabirira obulungi okusobola obukuumi obulungi .
Okuteeka obulungi n’okulabirira ebiyungo by’amazzi kyetaagisa okulaba ng’obukuumi n’okukola obulungi. Okulagajjalira ensonga zino kiyinza okuvaako okulemererwa nga bukyali, okweyongera kw’obudde bw’okuyimirira, n’obulabe obuyinza okubaawo mu by’okwerinda.
1. Okuteeka : Mu nkola y’okussaako, kikulu nnyo okugoberera ebiragiro n’ebiteeso by’omukozi. Kuno kw’ogatta okulaganya obulungi mmotoka n’ebyuma ebivugibwa, okukakasa okulonda okutuufu okw’okuyunga, n’okusiiga obulungi ebitundu by’okuyunga. Okuteeka mu ngeri etali ntuufu kiyinza okuvaamu obutakwatagana, okukankana okuyitiridde, n’okweyongera okwambala ku kuyungibwa, ekivaako okukendeera kw’obulamu n’okulemererwa okuyinza okubaawo.
2. Okukebera buli kiseera : Okukebera buli kiseera ekiyungo ky’amazzi kyetaagisa okuzuula obubonero bwonna obulaga nti okwambala, okukulukuta oba okwonooneka. Okukebera okulaba kulina okukolebwa okukebera oba amazzi gonna gakulukuta, ebisiba ebikalu, oba amaloboozi agatali ga bulijjo ng’okola. Ensonga zonna ezizuuliddwa zirina okukolebwako mu bwangu okutangira okwongera okwonooneka n’okukakasa nti okukola mu ngeri ey’obukuumi era eyeesigika.
3. Okusiiga n’okulabirira : Okusiiga obulungi ekiyungo ky’amazzi kyetaagisa okukendeeza ku kusikagana n’okwambala wakati w’ebitundu ebitambula. Kikulu okugoberera ebiteeso by’omukozi ebikwata ku kika n’emirundi gy’okusiiga. Okugatta ku ekyo, emirimu gy’okuddaabiriza buli kiseera ng’okukebera amazzi, ebisengejja eby’okwoza, n’okukebera ebisiba birina okukolebwa okukakasa nti bikola bulungi n’okuziyiza ensonga zonna eziyinza okubaawo.
Ensonga z’okunoonyereza n’ebyokulabirako eby’ensi entuufu .
present case studies oba ebyokulabirako ebiraga obulungi bw’ebiyungo by’amazzi mu kuziyiza okulemererwa kwa hoosi .
Ebiyungo by’amazzi bikola kinene nnyo mu kukakasa obukuumi n’obwesigwa bw’enkola za hoosi ez’amazzi. Nga ziwa amasannyalaze amalungi era agafugibwa, ebiyungo bino biyamba okuziyiza okulemererwa kwa hoosi n’okukendeeza ku bulabe bw’obubenje oba okwonooneka kw’ebyuma. Okulaga obulungi bw’okuyungibwa kw’amazzi mu mbeera ez’ensi entuufu, ka twekenneenye ensonga ntono n’ebyokulabirako.
Eby'okusima eby'obugagga eby'omu ttaka .
Mu mulimu gw’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka, ebyuma ebizito bikozesebwa okuggya n’okutambuza eby’obugagga eby’omuwendo eby’omuwendo okuva mu nsi. Ebyuma bino byesigamye ku nkola z’amazzi okukola ebitundu eby’enjawulo, omuli ne hoosi ezitambuza amaanyi. Kkampuni emu ekola ku by’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka yassa mu nkola ebiyungo by’amazzi mu nkola zaabwe ez’amazzi okutumbula obukuumi n’okukendeeza ku budde bw’okuyimirira obuva ku kugwa kwa hoosi.
Mu mbeera eyenjawulo, hoosi y’amazzi mu kyuma ekisima eby’obugagga eby’omu ttaka yafuna okukulukuta kwa puleesa okw’amangu olw’obutonde bw’omulimu gw’okusima. Awatali kuyungibwa kwa mazzi, puleesa zino ezikulukuta zaali zisobola okuvaamu okubutuka kwa hoosi, ekivaako okuddaabiriza okw’ebbeeyi n’okulumwa. Naye olw’okussa mu nkola okuyungibwa kw’amazzi, okukulukuta kwa puleesa okw’amangu kwakendeezebwa bulungi, okukakasa nti hoosi y’amazzi ewangaala era n’ekendeeza ku bulabe bw’obubenje.
Amakolero g'okuzimba .
Mu mulimu gw’okuzimba, ebyuma ebikola emirimu egy’amaanyi nga crane ne excavators bye bikozesebwa okukwata emigugu eminene n’okukola emirimu egy’enjawulo. Ebyuma bino byesigamye ku nkola z’amazzi okusobola okuwa amaanyi ageetaagisa okukola emirimu gyabyo. Kkampuni y’abazimbi yayolekagana n’okulemererwa kwa hoosi enfunda eziwera mu nkola zaabwe ez’amazzi, ekyavaamu okulwawo n’okwongera ku ssente z’okuddaabiriza.
Okusobola okukola ku nsonga eno, kkampuni yasalawo okugatta ebiyungo by’amazzi mu nkola zaabwe ez’amazzi. Ebiyungo by’amazzi byakola ng’ekiziyiza eky’obukuumi wakati wa yingini ne ppampu y’amazzi, nga binyiga emigugu gy’okukuba n’okuziyiza okunyiga kwa puleesa okw’amangu. N’ekyavaamu, hoosi z’amazzi zafuna okulemererwa okutono ennyo, ekyaviirako okulongoosa mu bikolebwa n’okukekkereza ssente eri kkampuni y’okuzimba.
Omutindo oba amateeka agafuga amakolero agakwata ku kuyungibwa kw’amazzi n’obukuumi bwa hoosi y’amazzi .
Okusobola okukakasa obukuumi n’obwesigwa bw’ebiyungo by’amazzi n’enkola za hoosi ez’amazzi, emitendera n’ebiragiro eby’enjawulo mu makolero biteereddwawo. Emitendera gino giwa ebiragiro eri abakola ebintu, abaddukanya emirimu, n’abakola ku by’okuddaabiriza okugoberera, okukakasa nti dizayini entuufu, okugiteeka, n’okuddaabiriza enkola z’amazzi.
ISO 4414: Amaanyi g'amazzi g'amazzi - Amateeka aga bulijjo n'ebyetaago by'obukuumi eri enkola n'ebitundu byabwe .
ISO 4414 gwe mutindo gw’ensi yonna ogugaba amateeka aga bulijjo n’ebyetaago by’obukuumi ku nkola z’amazzi n’ebitundu byabwe, omuli n’ebiyungo ebifuumuuka. Ekwata ku bintu nga system design, okuteeka, okukola, n’okuddaabiriza. Okugoberera omutindo guno kiyamba okulaba ng’enkola z’amazzi zikola bulungi era nga zikola bulungi, ekikendeeza ku bulabe bw’obubenje n’ebyuma okulemererwa.
ASME B31.3: Enkola y’okukola payipu .
ASME B31.3 ye koodi ekwata mu ngeri ey’enjawulo dizayini, okuzimba, n’okulabirira enkola za payipu z’enkola. Wadde nga si ya nkola za mazzi zokka, egaba ebiragiro eby’omuwendo mu kulonda n’okuteeka ebiyungo by’amazzi ne hoosi z’amazzi. Enkola eno eggumiza obukulu bw’okulonda ebintu mu ngeri entuufu, okukola, n’okukebera okukakasa obulungi n’obukuumi bw’enkola y’emidumu.
Ebiragiro ebifuga obukuumi n’obulamu ku mirimu (OSHA) .
Ebiragiro bya OSHA bikola kinene mu kulaba ng’obukuumi bw’emirimu ku mirimu, omuli n’okukozesa enkola z’amazzi. OSHA esaba abakozesa okuwa abakozi baabwe embeera ey’obukuumi, nga muno mulimu okuddaabiriza obulungi n’okukebera enkola z’amazzi. Nga banywerera ku biragiro bya OSHA, amakampuni gasobola okulaba ng’abakozi baago bafuna obukuumi n’okukendeeza ku bulabe bw’obubenje obuva ku kugwa kwa hoosi z’amazzi.
Enkola Ennungamu ku bukuumi bwa hoosi y'amazzi .
Amagezi n’ebiragiro by’okukakasa obukuumi bwa hoosi y’amazzi nga bikwatagana n’ebiyungo by’amazzi .
Ebiyungo by’amazzi bikola kinene nnyo mu kukakasa obukuumi n’obulungi bw’enkola z’amazzi. Ebyuma bino biwa akakwate akanywevu wakati wa hoosi y’amazzi n’ebyuma by’ekola, ekisobozesa okutambuza obulungi amaanyi n’amazzi. Wabula kyetaagisa okugoberera enkola ennungi ez’obukuumi bwa hoosi z’amazzi okuziyiza obubenje, okukulukuta, n’obulabe obulala obuyinza okubaawo.
Okukebera n’okuddaabiriza buli kiseera .
Okukebera n’okuddaabiriza buli kiseera kye kikulu mu kulaba ng’obukuumi n’obuwangaazi bwa hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi. Nga bagoberera enkola entuufu ey’okukebera, ensonga eziyinza okuzuulibwa n’okukolebwako nga tezinnaba kweyongera mu bizibu ebinene. Wano waliwo obukodyo obw’omugaso obw’okukebera hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi:
1. Okukebera okulaba : Kola okwekebejja okulaba kwa hoosi n’ebiyungo buli kiseera. Noonya obubonero bw’okwambala, gamba ng’enjatika, okukusika oba okubutuka. Faayo nnyo ku biyungo by’okuyunga, kubanga okukulukuta kwonna oba ebikozesebwa ebikalu bisobola okuvaako amazzi okufiirwa oba okugwa kwa puleesa.
2. Kebera oba olina okulaga obulungi : Kakasa nti hoosi ne couplings bikwatagana bulungi. Obutakwatagana buyinza okuleeta situleesi ku hoosi, ekivaako okulemererwa nga bukyali. Singa enzivuunula ezuulibwa, tereeza enkola ya coupling oba hose okukakasa nti olina okuyungibwa okugolokofu era n’okutuuka ku kuyungibwa.
3. Inspect for contamination : Enkola z’amazzi zitera okufuula obucaafu, ekiyinza okuleeta okwonooneka kwa hoosi ne couplings. Kebera obubonero bwonna obulaga obucaafu, ebisasiro, oba obutundutundu obugwira obuyinza okuba nga bwayingira mu nkola eno. Singa obucaafu buzuulibwa, ebitundu ebikoseddwa biyonje bulungi era olowooze okussa mu nkola enkola endala ez’okusengejja.
4. Londoola emitendera gy’amazzi n’ebbugumu : Bulijjo okulondoola amazzi n’ebbugumu mu nkola y’amazzi. Amazzi amatono gayinza okuleeta cavitation, ekivaako hoose okwonooneka n’okuyungibwa okulemererwa. Mu ngeri y’emu, ebbugumu erisukkiridde liyinza okukendeeza ku hoosi n’ebiyungo okumala ekiseera. Kuuma amazzi agateeseddwa era n’okukakasa nti enkola eno ekola mu bbugumu eryalagirwa.
Enkola z’okukyusa hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi .
Ng’oggyeeko okwekebejja buli kiseera n’okulabirira, kikulu nnyo okugoberera enkola entuufu ey’okukyusaamu ku hoosi z’amazzi n’ebiyungo ebiyungibwa amazzi. Ekiseera bwe kigenda kiyitawo, ebitundu bino bisobola okukoowa oba okwonooneka, ne bikosa obukuumi n’enkola y’enkola y’amazzi. Wano waliwo ebiragiro by’olina okulowoozaako ng’okyusa hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi:
1. Laba ebitundu ebituufu eby’okukyusaamu : Bw’oba okyusa hoosi z’amazzi oba ebiyungo by’amazzi, kakasa nti olondawo ebitundu ebituufu eby’enkola yo entongole. Lowooza ku bintu nga puleesa y’okukola, ebbugumu ly’okukola, n’okukwatagana n’amazzi g’amazzi. Okukozesa ebitundu ebikyamu kiyinza okuvaako okukulukuta, okukendeeza ku kukola, oba n’okulemererwa kw’enkola.
2. Goberera ebiteeso by'omukozi : Abakola ebintu batera okuwa ebiragiro n'okuteesa okukyusa hoosi z'amazzi n'okuyungibwa kw'amazzi. Endagiriro zino ziyinza okubeeramu amawulire agakwata ku bulamu obusuubirwa mu bitundu, ebiseera ebiteeseddwa eby’okukyusaamu, n’enkola ezenjawulo ez’okussaako. Okunywerera ku biteeso bino kiyinza okuyamba okukakasa obukuumi n’obwesigwa bw’enkola y’amazzi.
3. Okuteeka obulungi : Okuteeka obulungi kikulu nnyo okusobola okukola obulungi n’obukuumi bwa hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi. Goberera n’obwegendereza ebiragiro by’omukozi, ng’ossaayo omwoyo ku torque specifications, tightening sequences, n’ebyetaago byonna eby’okusiba oba okukuuma ebiyungo. Okuteeka mu ngeri etali ntuufu kiyinza okuvaamu okukulukuta, okugwa kwa puleesa oba okulemererwa okuyungibwa.
4. Test and Verify : Oluvannyuma lw’okukyusa hoosi z’amazzi oba ebiyungo by’amazzi, kyetaagisa okugezesa enkola n’okukakasa omulimu gwayo. Kola okwekebejja obulungi ebitundu ebipya ebiteekeddwawo, okukebera oba waliwo okukulukuta kwonna, okukankana okutali kwa bulijjo, oba obutali bwenkanya mu puleesa. Gezesa enkola mu mbeera ya bulijjo ey’okukola okukakasa nti ekola nga bwe kisuubirwa.
Mu bufunzi
Mu kumaliriza, hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi bye bitundu ebikulu mu kukakasa obukuumi n’obulungi bw’enkola z’amazzi. Okwekebejja buli kiseera, okuddaabiriza obulungi, n’okunywerera ku ndagiriro z’obukuumi kikulu nnyo okutangira obubenje n’okugwa. Ebiyungo by’amazzi bikola ng’ebyuma ebikuuma, ebinyiga ebiwujjo n’okuwa obukuumi obuyitiridde n’okukuuma ebbugumu, ekikendeeza ku bulabe bw’okwonooneka kwa hoosi. Okutegeera ebika eby’enjawulo eby’okuyungibwa kw’amazzi, okulowooza ku nsonga ez’enjawulo ez’okukozesa, n’okuggumiza okuteeka n’okuddaabiriza okutuufu kye kikulu mu kukakasa obukuumi bwa hoosi z’amazzi. Okunoonyereza ku mbeera n’ebyokulabirako eby’ensi entuufu biraga obulungi bw’okuyungibwa kw’amazzi mu kuziyiza okulemererwa kwa hoosi n’okutumbula enkola y’enkola. Nga bagoberera enkola ennungi ez’obukuumi bwa hoosi z’amazzi n’okukozesa ebiyungo by’amazzi, bizinensi zisobola okukendeeza ku bulabe bw’obubenje, okwongera ku bivaamu, n’okukendeeza ku ssente z’okuddaabiriza. Okukebera buli kiseera, okuddaabiriza, n’okukyusaamu byetaagisa nnyo okukuuma obulungi n’obukuumi bwa hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi.
Ebibuuzo ebitera okubuuzibwa .
Q: Omulimu gw’okuyungibwa kw’amazzi mu nkola z’amazzi guli gutya?
A: Ebiyungo by’amazzi bikozesebwa mu nkola z’amazzi okuyunga n’okutambuza amaanyi wakati wa prime mover n’ekyuma ekivugibwa. Zisobozesa okutandika n’okuyimirira mpolampola ebyuma, okukendeeza ku situleesi n’okwambala ku bitundu by’enkola.
Q: Ebiyungo by’amazzi biziyiza bitya okulemererwa kwa hoosi z’amazzi?
A: Ebiyungo by’amazzi bikola nga buffer wakati wa prime mover n’ekyuma ekivugibwa, nga binyiga n’okukendeeza enkyukakyuka zonna ez’amangu mu torque oba omugugu. Kino kiyamba okuziyiza okulemererwa kwa hoosi z’amazzi nga kikendeeza ku buzibu obuva ku puleesa n’emigugu egy’okukuba ku hoosi, okukakasa nti enkola enywevu era efugibwa.
Q: Migaso ki egy’okukozesa ebiyungo by’amazzi okusobola obukuumi bwa hydraulic hose?
A: Okukozesa ebiyungo by’amazzi mu nkola z’amazzi kitumbula obukuumi bwa hoosi nga kiwa obukuumi obusukkiridde n’obusobozi bw’okukomya torque. Ziyamba okuziyiza okunyigirizibwa okuyitiridde ku hoosi, ekikendeeza ku bulabe bw’okulemererwa kwa hoosi n’obubenje obuyinza okubaawo. Okugatta ku ekyo, okutambuza amaanyi okuseeneekerevu era mpolampola okuweebwa ebiyungo by’amazzi kukendeeza ku mikisa gy’okunyigirizibwa okw’amangu okuyinza okwonoona hoosi.
Q: Bintu ki ebirina okulowoozebwako ng’olonda ekiyungo ky’amazzi okusobola okusiigako ekintu ekigere?
A: Bw’oba olondawo okuyungibwa kw’amazzi olw’okukozesa okwetongodde, ensonga nga ebyetaago by’amaanyi, embeera y’okukola, n’engeri y’omugugu birina okulowoozebwako. Obusobozi bwa torque ya coupling, obulungi, obunene, n’okukwatagana n’amazzi g’enkola nabyo birina okwekenneenyezebwa. Kikulu okulonda ekiyungo ekisobola okukwata ebyetaago ebitongole eby’okukozesa n’okuwa omulimu omulungi n’obukuumi.
Q: Waliwo omutindo oba amateeka gonna agakwata ku makolero agakwata ku kuyungibwa kw’amazzi n’obukuumi bwa hoosi z’amazzi?
A: Yee, waliwo emitendera n’ebiragiro by’amakolero ebiteekeddwawo ebikwata ku kuyungibwa kw’amazzi n’obukuumi bwa hoosi y’amazzi. Ebibiina nga ISO (International Organization for Standardization) ne SAE (Society of Automotive Engineers) bitaddewo ebiragiro n’ebiragiro ebikwata ku kuyungibwa kw’amazzi n’enkola z’amazzi okukakasa nti bikola bulungi era nga byesigika. Okugoberera omutindo guno kikulu nnyo mu kukuuma obukuumi n’okukola obulungi.
Q: Hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi ebirina okwekebejjebwa n’okulabirira?
A: Hoosi z’amazzi n’ebiyungo by’amazzi birina okwekebejjebwa n’okukuumibwa buli kiseera okukakasa nti bikola bulungi n’obukuumi. Emirundi gy’okukebera n’okuddaabiriza gisinziira ku nkola eyenjawulo ey’okukozesa n’okukola. Wabula okutwalira awamu kirungi okukola okwekebejja okulaba n’okukola okuddaabiriza okuziyiza waakiri omulundi gumu buli luvannyuma lwa myezi mukaaga oba nga bwe kiri ku biragiro by’omukozi.
Q: Ebiyungo by’amazzi bisobola okuddamu okuteekebwa mu nkola z’amazzi eziriwo?
A: Yee, ebiyungo by’amazzi bisobola okuddamu okuteekebwa mu nkola z’amazzi eziriwo. Naye kikulu okulowooza ku kukwatagana kw’enkola eriwo n’okuyungibwa kw’amazzi okulondeddwa. Enkola eno eyinza okwetaaga okukyusibwa oba okutereezebwa okusobola okusikiriza okuyungibwa okupya, era kirungi okwebuuza ku mukugu alina ebisaanyizo okulaba ng’enkola entuufu ey’okuddamu okugitereeza.
